Một nghiên cứu mới đây do các nhà khoa học tại Đại học Edith Cowan (Úc) thực hiện đã mở ra một hướng đi đầy triển vọng trong việc kéo dài thời gian bảo quản xoài tươi, một trong những loại trái cây nhiệt đới dễ hư hỏng nhất sau thu hoạch. Theo đó, việc xử lý xoài bằng nước ozone (ozonation dạng lỏng) trước khi đưa vào kho lạnh đã giúp kéo dài thời gian lưu trữ lên đến 28 ngày, đồng thời giảm thiểu tới 40% tình trạng tổn thương lạnh – nguyên nhân chính khiến trái bị hỏng trong điều kiện bảo quản không phù hợp.
🔬 Nghiên cứu do ai thực hiện?
Dự án nghiên cứu này được dẫn dắt bởi Tiến sĩ Mekhala Vithana, chuyên gia trong lĩnh vực bảo quản sau thu hoạch, cùng với nhóm cộng sự tại Trung tâm nghiên cứu thực phẩm và nông nghiệp của Đại học Edith Cowan. Mục tiêu chính là tìm ra giải pháp đơn giản, tiết kiệm và thân thiện với môi trường nhằm kéo dài thời gian bảo quản trái cây, giảm tổn thất kinh tế, đồng thời góp phần giải quyết vấn đề lãng phí thực phẩm toàn cầu.
🍋 Tại sao xoài lại dễ hỏng sau thu hoạch?
Xoài – đặc biệt là các giống như Kensington Pride, vốn phổ biến ở Úc – có đặc tính là dễ bị tổn thương khi tiếp xúc với nhiệt độ thấp không phù hợp. Theo các chuyên gia, khoảng 20% sản lượng xoài tại Úc bị thất thoát hoặc loại bỏ do hư hỏng trong giai đoạn sau thu hoạch. Trong khi đó, thống kê cho thấy trái cây và rau củ chiếm gần 50% tổng lượng thực phẩm bị lãng phí tại quốc gia này.
Thông thường, xoài được thu hoạch khi đã đạt độ già nhưng chưa chín hoàn toàn. Sau đó, chúng được bảo quản ở mức nhiệt tiêu chuẩn khoảng 13°C trong vòng 14 ngày. Tuy nhiên, mức nhiệt này không đủ lạnh để làm chậm hoàn toàn các quá trình sinh hóa khiến quả chín nhanh, trong khi nếu giảm xuống dưới 12,5°C, xoài sẽ gặp phải hiện tượng tổn thương lạnh: vỏ bị thâm, mềm nhũn, mất độ bóng và giảm giá trị thương mại rõ rệt.
💧 Giải pháp ozone hóa dạng lỏng: Công nghệ đơn giản nhưng hiệu quả
Để khắc phục những giới hạn của phương pháp bảo quản truyền thống, nhóm nghiên cứu đã sử dụng công nghệ ozonation dạng lỏng. Phương pháp này bao gồm việc ngâm xoài trong nước có hòa tan khí ozone ở nhiệt độ khoảng 5°C trong vòng 10 phút. Sau xử lý, xoài được chuyển sang kho lạnh như bình thường.
Kết quả thử nghiệm cho thấy:
-
Thời gian bảo quản được kéo dài lên đến 28 ngày, gấp đôi phương pháp truyền thống.
-
Tỷ lệ tổn thương lạnh giảm tới 40%, giúp duy trì chất lượng vỏ, màu sắc và cấu trúc mô trái tốt hơn.
-
Quả xoài không bị chín sớm, không mềm nhũn và vẫn giữ được mùi vị đặc trưng sau hơn 3 tuần bảo quản.
Tiến sĩ Mekhala Vithana nhấn mạnh:
“Việc kéo dài thời gian bảo quản xoài không chỉ mang lại lợi ích kinh tế lớn cho người trồng và nhà phân phối, mà còn giúp mở rộng cơ hội xuất khẩu, giảm áp lực lên hệ thống logistics và chuỗi cung ứng thực phẩm.”
🌱 Vì sao ozone là lựa chọn lý tưởng?
Ozone (O₃) là một chất khí có tính oxy hóa mạnh, thường được sử dụng để tiệt trùng, diệt khuẩn và khử mùi trong ngành thực phẩm. Khi được hòa tan vào nước, nó tạo ra một dung dịch có khả năng:
-
Loại bỏ vi sinh vật gây hỏng như nấm mốc, vi khuẩn tồn dư trên bề mặt trái cây.
-
Làm sạch lớp vỏ ngoài, giảm khả năng nhiễm trùng trong quá trình bảo quản.
-
Tăng cường khả năng chống chịu lạnh của mô trái cây, qua đó giảm tỷ lệ tổn thương do lạnh.
Đặc biệt, ozone sẽ phân hủy nhanh chóng thành oxy (O₂) nên không để lại dư lượng độc hại, đảm bảo an toàn thực phẩm và thân thiện với môi trường.
🧪 Tính khả thi và triển vọng ứng dụng
Một trong những ưu điểm lớn nhất của phương pháp ozonation dạng lỏng là tính đơn giản và khả năng áp dụng tại chỗ. Hệ thống tạo ozone hòa tan có thể dễ dàng được tích hợp vào quy trình sau thu hoạch hiện có như:
-
Sau xử lý nhiệt kiểm dịch cho xoài xuất khẩu.
-
Sau khâu rửa sơ bộ, trước khi đưa vào kho lạnh.
-
Trong quy trình làm lạnh nhanh (rapid cooling).
Việc sử dụng nước ozone không đòi hỏi đầu tư quá lớn về thiết bị, dễ triển khai tại các trang trại hoặc cơ sở đóng gói quy mô vừa và nhỏ. Ngoài ra, nhóm nghiên cứu cũng đang tiến hành thử nghiệm mở rộng với các giống xoài khác và trái cây nhiệt đới như vải, thanh long, chuối để đánh giá tính phổ quát của công nghệ này.
♻️ Lợi ích toàn diện cho chuỗi nông nghiệp
| Đối tượng | Lợi ích mang lại |
|---|---|
| Nông dân | Giảm thất thoát sau thu hoạch, tăng lợi nhuận |
| Nhà phân phối | Kéo dài thời gian vận chuyển và lưu trữ hàng hóa |
| Người tiêu dùng | Sử dụng sản phẩm tươi ngon hơn, ít hỏng hóc |
| Môi trường | Giảm lượng thực phẩm lãng phí, hạn chế phát thải methane từ rác hữu cơ |
| Ngành xuất khẩu | Tăng khả năng cạnh tranh, đảm bảo tiêu chuẩn chất lượng quốc tế |
🧭 Kết luận
Công nghệ ozonation dạng lỏng là một giải pháp thông minh, đơn giản và hiệu quả cho bài toán bảo quản sau thu hoạch – vốn là một điểm nghẽn lớn trong chuỗi giá trị nông nghiệp. Với kết quả rõ rệt trong việc kéo dài thời gian bảo quản xoài lên tới 28 ngày, giảm tổn thất tới 40% mà vẫn giữ nguyên chất lượng thương phẩm, phương pháp này hứa hẹn sẽ được ứng dụng rộng rãi trong tương lai gần, không chỉ với xoài mà còn với nhiều loại trái cây nhiệt đới khác.
